Business Model Canvas 2.0 เวอร์ชันใหม่ที่ธุรกิจยุค AI ควรรู้

Business Model Canvas 2.0 โมเดลธุรกิจแบบใหม่ที่ตอบโจทย์กว่า

ข้อมูล (Data) กลายเป็นตัวขับเคลื่อนสำคัญของเศรษฐกิจในยุค AI โมเดลธุรกิจ (Business Model) จึงต้องได้รับการออกแบบให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง และสามารถปรับตัวได้อย่างรวดเร็ว โดยหนึ่งในเครื่องมือที่องค์กรทั่วโลกใช้กันอย่างแพร่หลาย คือ “Business Model Canvas” ซึ่งช่วยให้ผู้ประกอบการและผู้บริหารมองเห็นภาพรวมของธุรกิจในมิติที่ครบถ้วน

อย่างไรก็ตาม เมื่อความซับซ้อนของตลาดยิ่งเพิ่มมากขึ้น และเทคโนโลยีอย่าง AI ก็นับเป็นสิ่งที่คนยุคปัจจุบันขาดไม่ได้อีกต่อไป ก็ถึงเวลาแล้วที่จะต้องอัปเกรดสู่ “Business Model Canvas 2.0” โมเดลธุรกิจ Canvas เวอร์ชันใหม่ที่ตอบโจทย์ธุรกิจยุค AI ได้ดีกว่าที่เคย

ทำไมต้อง Business Model Canvas 2.0 ?

แม้โมเดลธุรกิจ Canvas เวอร์ชันเดิมจะเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ แต่โลกธุรกิจยุคปัจจุบันกลับเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน การเปลี่ยนแปลงที่ฉับพลันทันใด และการแข่งขันที่ล้วนขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยี ทำให้ Business Model Canvas แบบเดิมอาจไม่ได้ครอบคลุมเพียงพออีกต่อไป

ด้วยเหตุดังกล่าว Business Model Canvas 2.0 จึงได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อเพิ่มมิติใหม่ 3 ด้านสำคัญ เพื่อช่วยให้ธุรกิจอยู่รอดและสามารถเติบโตในยุคดิจิทัลได้อย่างมั่นคง ดังนี้

• AI & Data-Driven Thinking - การเพิ่มการใช้ข้อมูลและ AI ในการวิเคราะห์ คาดการณ์ และตัดสินใจทางธุรกิจมากขึ้น
• Sustainability & Impact - การเน้นการวัดและออกแบบโมเดลธุรกิจที่สร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
• Customer Adaptability - การเสริมศักยภาพในการตอบสนองต่อพฤติกรรมและความต้องการของลูกค้าแบบเรียลไทม์

โครงสร้างใหม่ของ Business Model Canvas 2.0 มีอะไรบ้าง ?

จากเดิมที่มี 9 ช่อง BMC 2.0 ได้เพิ่มองค์ประกอบใหม่อีก 3 ช่อง รวมเป็นทั้งหมด 12 องค์ประกอบ เพื่อรองรับความต้องการของโมเดลธุรกิจยุค AI โดยแต่ละช่องมีรายละเอียดดังนี้

1. Customer Segments

การระบุว่า “ใคร” คือกลุ่มเป้าหมายของธุรกิจ เพื่อให้การออกแบบคุณค่าและกลยุทธ์การตลาดสอดคล้องกับความต้องการที่แท้จริงของผู้บริโภค

2. Value Propositions

การอธิบาย “คุณค่า” ของสินค้าหรือบริการที่ธุรกิจมอบให้ลูกค้า ไม่ว่าจะเป็นการแก้ปัญหา การลดต้นทุน หรือการสร้างประสบการณ์ที่ทำให้ผู้บริโภครู้สึกประทับใจจนอยากซื้อซ้ำ

3. Channels

ช่องทางการสื่อสารและจัดจำหน่ายที่แบรนด์ใช้ในการเข้าถึงลูกค้า เช่น เว็บไซต์ แอปพลิเคชัน หน้าร้าน หรือพาร์ตเนอร์

4. Customer Relationships

แนวทางที่แบรนด์ใช้ในการสร้าง สื่อสาร และรักษาความสัมพันธ์กับลูกค้า เช่น การบริการส่วนบุคคล ระบบสมาชิก หรือคอมมิวนิตี (Community)

5. Revenue Streams

การระบุแหล่งรายได้ที่ธุรกิจได้รับจากลูกค้าแต่ละกลุ่ม เช่น ค่าสมัคร ค่าสมาชิกรายเดือน รายครั้ง หรือโฆษณา

6. Key Resource

ทรัพยากรหลักที่จำเป็นต่อการสร้างและส่งมอบคุณค่าของสินค้าและบริการ เช่น ทีมงาน เทคโนโลยี นวัตกรรม เครื่องมือที่ใช้ ลิขสิทธิ์ หรือฐานข้อมูลสำคัญ

7. Key Activities

กิจกรรมทางการตลาดที่ต้องดำเนินการเพื่อให้ธุรกิจเดินหน้า เช่น การผลิตสินค้า การอบรมพนักงานเรื่องการให้บริการลูกค้า ไปจนถึงการพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อปรับปรุงสินค้าและบริการ

8. Key Partnerships

พันธมิตรที่ช่วยสนับสนุนการดำเนินงาน ลดต้นทุน และเพิ่มมูลค่าทางธุรกิจ เช่น ซัปพลายเออร์ หรือ Strategic Alliances

9. Cost Structure

การวิเคราะห์ต้นทุนหลักของธุรกิจ ทั้งต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปร เพื่อควบคุมการใช้ทรัพยากรให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม และเพิ่มกำไรให้กับแบรนด์

10. Digital Enablement

การลงทุนในระบบ เทคโนโลยี หรือโครงสร้างดิจิทัลที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ เช่น ระบบ AI Automation หรือ Cloud-based Platform

11. Data Intelligence

การเก็บ วิเคราะห์ และใช้ข้อมูลอย่างมีระบบ เพื่อสนับสนุนการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์และตอบสนองลูกค้าแบบเรียลไทม์

12. Impact & Sustainability

แนวทางในการสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม พร้อมวางแผนให้ธุรกิจสามารถเติบโตได้อย่างยั่งยืน

จุดเด่นของ BMC 2.0 สำหรับธุรกิจยุค AI

ช่วยให้ปรับตัวได้เร็วท่ามกลางโลกที่ไม่แน่นอน

หนึ่งในคุณสมบัติสำคัญของโมเดลธุรกิจยุค AI คือความสามารถในการเรียนรู้และปรับตัวได้ตลอดเวลา ซึ่ง Business Model Canvas 2.0 ก็ได้เปิดโอกาสให้ธุรกิจสามารถทดสอบสมมติฐาน ปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ และทดลองแนวคิดใหม่ ๆ ได้อย่างรวดเร็ว โดยอาศัยข้อมูลเรียลไทม์และระบบอัตโนมัติเป็นแรงขับเคลื่อน ทำให้ธุรกิจสามารถดำเนินไปได้อย่างคล่องตัวแม้ในสภาพแวดล้อมที่ไม่แน่นอน

ช่วยให้ตัดสินใจแม่นยำยิ่งขึ้นด้วย AI

ในอดีต หลายองค์กรใช้การตัดสินใจเชิงกลยุทธ์บนพื้นฐานของประสบการณ์หรือสัญชาตญาณ แต่ในยุคปัจจุบัน ความแม่นยำต้องมาจากข้อมูลเชิงลึก (Data Intelligence) ที่สามารถวิเคราะห์ได้อย่างละเอียดจาก AI และ Machine Learning ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมลูกค้า เทรนด์การตลาด หรือความเสี่ยงในการลงทุน ทุกอย่างสามารถประมวลผลได้อย่างแม่นยำและรวดเร็ว

ช่วยให้มองเห็นคุณค่าทั้งเชิงพาณิชย์และเชิงสังค

การทำธุรกิจในศตวรรษที่ 21 ไม่ใช่แค่เรื่องของกำไร แต่ยังรวมถึงการสร้างคุณค่าทางสังคมและความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อมด้วย ช่อง Impact & Sustainability ใน Business Model Canvas 2.0 จึงถูกเพิ่มเข้ามาเพื่อให้ผู้บริหารสามารถออกแบบธุรกิจให้มีแนวทางการเติบโตที่สอดคล้องกับหลัก ESG (Environmental, Social, and Governance) ซึ่งนอกจากจะช่วยสร้างภาพลักษณ์ที่ดีแล้ว ยังส่งผลต่อการตัดสินใจลงทุนจากนักลงทุนที่ให้ความสำคัญกับประเด็นนี้ด้วย

ขับเคลื่อนโดยเทคโนโลยี ไม่ใช่แค่มนุษย์

ในโลกของการทำงานแบบดิจิทัล เทคโนโลยีได้กลายมาเป็นหัวใจของการดำเนินงานอย่างเต็มรูปแบบ ช่อง Digital Enablement จึงมีบทบาทสำคัญมากใน BMC 2.0 กล่าวคือ องค์กรสามารถระบุระบบ เทคโนโลยี และโครงสร้างดิจิทัลที่ใช้ในการสร้างคุณค่า เช่น ระบบ ERP, Cloud, AI Automation, MarTech หรือแพลตฟอร์ม API ที่เชื่อมโยงภายในและภายนอกองค์กร เพื่อให้กระบวนการทั้งหมดมีความแม่นยำ และสามารถขยายได้ตามการเติบโตของธุรกิจ

Case Study: IKEA & Circular Business Model

IKEA เป็นหนึ่งในแบรนด์ระดับโลกที่ให้ความสำคัญกับการออกแบบโมเดลธุรกิจยุค AI และความยั่งยืน (Sustainability) อย่างจริงจัง โดยในรายงานความยั่งยืนประจำปีของ IKEA ระบุว่า บริษัทตั้งเป้าหมายไว้อย่างชัดเจนว่า ภายในปี 2030 สินค้าทั้งหมดจะต้องผลิตจากวัสดุที่หมุนเวียนหรือรีไซเคิลได้ 100% เพื่อรองรับการเปลี่ยนผ่านสู่โมเดลเศรษฐกิจหมุนเวียน Circular Economy โดยในปีงบประมาณ 2023 สิ่งที่ IKEA ได้ดำเนินการไปบ้างแล้ว เช่น

• 97% ของไม้ทั้งหมดที่ใช้ในการผลิตสินค้า มาจากแหล่งที่ได้รับการรับรอง FSC (Forest Stewardship Council) หรือรีไซเคิลแล้ว
• ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Climate Footprint) จากการใช้งานผลิตภัณฑ์ที่บ้านของลูกค้า ลดลงถึง 13% เมื่อเทียบกับปีงบประมาณ 2022
• ลงทุนพัฒนา Data Platform เพื่อสนับสนุนการวางแผนสินค้าคงคลัง และปรับปรุงซัปพลายเชนอย่างต่อเนื่อง

ในยุคที่โมเดลธุรกิจต้องเผชิญทั้งความไม่แน่นอนและโอกาสใหม่ ๆ Business Model Canvas 2.0 จึงเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรสามารถออกแบบและปรับกลยุทธ์ได้ครบทุกมิติ ทั้งด้านรายได้ ความยั่งยืน และการใช้เทคโนโลยีเพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขัน

หากองค์กรของคุณต้องการปรับโมเดลธุรกิจ Canvas ให้สอดรับกับเทรนด์ AI และเทคโนโลยีดิจิทัล เจโนไซส์ พร้อมเป็นที่ปรึกษาการตลาดออนไลน์ที่จะช่วยให้คุณสามารถวางแผน ออกแบบ และนำ BMC 2.0 ไปใช้ได้จริง เพื่อการสร้างเติบโตอย่างยั่งยืนแม้ในยุคที่เต็มไปด้วยความผันผวนเช่นปัจจุบัน กรอกฟอร์มเพื่อติดต่อเราได้เลยวันนี้ที่หน้าเว็บไซต์